طب سوزنی یا سوزن درمانی که به زبان چینی به آن ژن جیو (ZHEN JIU) گفته می‌شود مهم‌ترین شاخه طب سنتی چین ٰTCM است است که با فروکردن سوزن‌های بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن که گذرگاه‌های انرژی دانسته می‌شوند باعث تسکین درد و یا درمان مشکل خاصی از بیمار می‌شود.
براساس تئوری طب سوزنی، این نقاط خاص بر روی مسیرهای خاصی از بدن با نام گذرگاهmeridian قرار دارند که انرژی حیات که در زبان چینی به آن «چی» (QI) گفته می‌شود در آنها جریان دارد.
پس از آن این طب نیز به مانند سایر روش های طب سنتی در دنیا، از سیستم های پزشکی و بهداشتی چین حذف و با طب کلاسیک جدید جایگزین شده بود، در زمان مائو و به دلیل کمبود پزشک در چین، مجدداً بر سر زبان ها افتاد. از اواخر قرن بیستم این طب توسط پژوهشگران مورد پژوهش جدی علمی قرارگرفته‌است، هم از جهت نحوه اثر آن و پایه‌هایش و هم از جهت اثرهای بالینی‌اش. در گذشته‌های نه چندان دور توافقی میان پزشکان و درمانگران بر علمی بودن و موثر بودن اثرهای ناشی از درمان طب سوزنی حاصل نمی‌شد اما اکنون با آزمایش‌های بالینی گوناگون بر اثبات‌پذیری درمان و تسکین بیماری‌های مختلف دیگر اثر طب سوزنی چیزی فراتر از دارونما گشته‌است
سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا نام بیش از سی بیماری را در زمره موارد حیطه درمان توسط این طب اعلام کرده‌اندطب سوزنی 5
طب سوزنی يا اکوپانکچر ) ACUPUNCTURE ( که به زبان چينی به آن جن جيو
( ZHEN JIU ( گفته می شود روشی است که با فروکردن سوزن هاي بسيار نازک به نقاط
خاصی از بدن باعث تسکين درد و يا درمان مشکل خاصی از بيمار می شود. براساس
تئوري طب سوزنی، اين نقاط خاص بر روي مريدين هايی ) MERIDIANS ( قرار دارند
که يک نوع انرژي حياتی به نام "چی" ) QI ( در آنها جريان دارند.
گرچه از اواخر قرن بيستم ميلادي بر روي طب سوزنی تحقيقات علمی زيادي صورت
گرفته است اما هنوز نحوه اثر آن به درستی مشخص نشده است و بحث هاي زيادي در
مورد آن بين دانشمندان در جريان است.
گزارش هايی که از طرف سازمان بهداشت
جهانی، مرکز ملی طب مکمل آمريکا و
انجمن پزشکی ايالات متحده آمريکا اعلان
شده است همگی از مؤثر بودن طب سوزنی
در درمان بسياري از بيماريها حکايت
می کنند. يک توافق کلی بين دانشمندان
وجود دارد که همگی آنها معتقدند که طب
سوزنی اگر از طرف يک متخصص طب
مقدمه
 6 طب سوزنی
سوزنی انجام شود و سوزنهاي استريل مورد استفاده قرار گيرند روش بی خطري در
درمان بعضی از بيماريها می باشد.
تاريخچه طب سوزني
تاريخچه استفاده از طب سوزنی در کشور چين به عصر حجر باز می گردد که در آن
زمان از سنگهايی نوک تيز به نام "بيان شی" ( BIAN SHI ( استفاده می شد. سوزن
هاي سنگی طب سوزنی مربوط به پنج هزار سال پيش توسط باستان شناسان در کشور
چين کشف شده است. اولين کتاب چينی که در آن در مورد طب سوزنی بحث شده
است کتاب "طب داخلی کلاسيک امپراطور زرد" می باشد که در حدود 0022 سال
پيش نوشته شده است. در اين کتاب از انواع سوزن هاي فلزي، مريدين ها و نقاط خاص
بر روي آنها، انواع روش هاي فروکردن سوزن در بدن و انواع مختلف بيماريهايی که
می توان با استفاده از طب سوزنی
آنها را درمان نمود بحث شده
است.
تئوري طب سنتي چين
طب سنتی چين (TCM) چندين هزار سال قدمت دارد.
براساس طب سنتی چين، سلامت
يک فرد، وضعيتی است که به
علت تعادل "يين" (YIN) و
"يانگ" (YANG) در بدن برقرار
شده است. با استفاده از طب
طب سوزنی 7
سوزنی، جريان "چی" ) QI ( و خون در بدن تنظيم شده و هر جايی از بدن که کمبودي
از آنها وجود داشته باشد تقويت شده و هر جايی که زيادي آنها وجود داشته باشد
کاهش می يابند. همچنين در جاهايی از بدن که جريان آزاد "چی" ) QI ( دچار رکود
و انسدادشده باشد برطرف می گردد.
طب سنتی چين به بدن انسان به عنوان يک کل نگاه می کند که چندين سيستم
عملکردي در آن درگير هستند. چينی ها به اين سيستم ها اصطلاحاً "زانگ فو"
( ZANG FU ( می گويند که زانگ به معناي اعضاي توپر بدن )مثل کبد و کليه ها( و فو
به معناي اعضاي توخالی بدن )مثل معده و روده ها( می باشد. از نظر طب سنتی چين
هنگامی بيماري ايجاد می شود که تعادل بين ئين، يانگ، چی و خون به هم خورده باشد.
با اصلاح نمودن يک يا چند سيستم عملکردي از طريق استفاده از سوزن، فشار، حرارت
و يا چيزهاي ديگر در نقاط خاص و حساسی از بدن که به آنها نقاط طب سوزنی گفته
می شود تعادل از دست رفته دوباره به دست می آيد و بيماري درمان می شود.
مريدين ها و نقاط طب سوزني
اکثر نقاطی که در طب سوزنی از آنها براي درمان بيماريها استفاده می شوند بر روي
دوازده مريدين اصلی و دو مريدين ديگر از "هشت مريدين اکسترا" )به نامهاي دو DU
و رن REN ( قرار دارند که در مجموع 41 مريدين را تشکيل می دهند که مسيرهايی
هستند که جريان "چی" ) QI ( در آنها برقرار است.
دوازده مريدين اصلی که منطبق بر سيستم هاي عملکردي شان هستند عبارتند از :
ريه، روده بزرگ، معده، طحال، قلب، روده کوچک، مثانه، کليه، پريکارد، سان جيائو،
کيسه صفرا و کبد. اين دوازده مريدين بطور عمودي، دو طرفه و قرينه در بدن قرار دارند
و هر کدام از اين مريدين ها بطور داخلی با يکی از دوازده ارگان زانگ فو ) ZANG FU )
مرتبط می باشد. بنابراين شش مريدين يانگ و شش مريدين ئين ) YIN ( در بدن وجود
 8 طب سوزنی
دارد. به عبارت ديگر، سه مريدين يين و سه مريدين يانگ در هر دست و سه مريدين يين
و سه مريدين يانگ در هر پا وجود دارد.
سازمان بهداشت جهاني و طب سوزني
براساس نظر سازمان بهداشت جهانی ) WHO ( از طب سوزنی می توان در موارد
زير استفاده نمود :
 سينوزيت آلرژيک،
 کنترل دردهاي حاد و مزمن،
 اضطراب،
 آرتروز،
 سندروم کارپال تونل،
 تهوع و استفراغ،
 اسپاسم مري،
 افزايش بيش از حد اسيد معده،
 روده تحريک پذير،
 سندرومهاي ستون فقرات گردن و
کمر،
 اسهال،
 يبوست،
 مسموميتهاي دارويي،
 دردهاي قاعدگي،
 شانه منجمد،
 سردردهاي ميگرني،
 سردردهاي تنشي،
 سرگيجه )بيماري مه نير(،
 وزوز گوش،
 گرفتگي عضلات،
 لرزش اندامها،
 تيک،
 سکسکه،
 ايلئوس بعد از عمل جراحي،
 مشکلات بعد از سکته مغزي،
 بي اختياري ادراري،
 احتباس ادراري.
طب سوزنی 9
در طب غربی، هم تشخيص و هم درمان معمولاً براساس تنها يک قسمت از بدن انجام
می پذيرد. براي مثال، بعد از تشخيص يک شکستگی استخوان، درمان آن با گچ گرفتن
عضو مبتلا صورت می گيرد و يا براي درمان يک بی نظمی در طپش قلب، از داروهايی
که ريتم ضربان قلب را تنظيم می کنند استفاده می شود. در فرد بيماري که تشخيص
سنگ کيسه صفرا براي او داده شده است، احتمالاً توصيه به درآوردن کيسه صفراي او
همراه با سنگهاي آن می شود. با اينحال، بيرون آوردن کيسه صفرا باعث درمان علت اوليه
ايجاد سنگهاي صفراوي در او نمی شود. گرچه سنگهاي صفراوي ديگر در بدن او تشکيل
نمی شود )زيرا کيسه صفرايی ديگر در او وجود ندارد( اما عدم تعادلی که منشاء ايجاد
اين سنگهاي صفراوي شده اند با عمل جراحی برطرف نمی شوند.
هدف از درمان در طب سنتی چين نه تنها برطرف کردن خود بيماري، بلکه از بين
بردن علت اوليه ايجاد آن بيماري می باشد. در بيماري که تشخيص داده شده که علت
بيماري او بر اثر حمله گرما به او صورت پذيرفته است، صرف نظر از اينکه چه علايم و
مشکلاتی در او ايجاد شده است، درمانی که براي او انجام می شود با هدف دفع اين گرما
از بدن او صورت می پذيرد. همچنين بيماري که دچار افزايش "يين" ) YIN ( شده است
را با کاهش دادن "يين" و تحريک يا افزايش "يانگ" ) YANG ( درمان می کنند. البته
گاهی اوقات ممکن است علايم و مشکلات خاصی را با طب سوزنی درمان نماييم زيرا
روش هاي درماني
 01 طب سوزنی
بعضی از نقاط طب سوزنی داراي اثرات اختصاصی هستند )براي مثال براي پايين آوردن
فشار خون و يا جلوگيري از استفراغ(. با اينحال اين نقاط معمولاً بعنوان يک درمان کامل
بيماري استفاده نمی شوند.
طب سوزنی همانند بسياري از درمان هاي مکمل، روشی است براي بازگرداندن
جريان انرژي بدن به يک وضعيت طبيعی تا بدن بتواند خودش بيماري را التيام ببخشد.
هنگامی که کمبودي در "چی" ) QI (، "يين" ) YIN ( يا "يانگ" ) YANG ( وجود دارد،
سيستم بدن را بايد تحريک نمود تا اين کمبودها را جبران کند. همچنين هنگامی که
افزايشی در اين موارد وجود دارد بايد آنها را کاهش داد. گرما، سرما، باد، رطوبت،
خشکی و خلط را بايد در بدن برطرف نمود و رکود خون در بدن را بايد از بين برد تا
جريان خون به حالت طبيعی خود بازگردد. عدم تعادل بين "مريدين ها"
( MERIDIANS ( را بايد با آوردن "چی" افزايش يافته از يک مريدين به مريدينی که
طب سوزنی 11
"چی" آن کاهش يافته است درمان نمود. اگر بلوک و انسدادي در جريان چی يک
مريدين وجود دارد بايد اين انسداد را برطرف نمود.
هر نقطه اي در مريدين ها داراي عملکردي اختصاصی در ارتباط با انتقال انرژي
می باشد. بعلاوه، هر مريدينی داراي نقطه اي است که توسط آن به عضو مربوطه اش
متصل می باشد. در نتيجه می توان از نقطه اي که بر روي مريدين ريه قرار دارد و آن
نقطه با خود عضو ريه در ارتباط می باشد جهت درمان بيماريهاي ريه استفاده نمود.
همچنين در ساير مريدين ها نيز چنين نقاطی وجود دارد. براي مثال، نقطه اي که بر روي
مريدين کليه وجود دارد و در ارتباط با عضو کليه می باشد را می توان براي درمان
بيماريهاي کليه استفاده نمود. بعضی نقاط وجود دارند که براي ازبين بردن و برطرف
نمودن فاکتورها يا عوامل خارجی مثل حرارت، باد، سرما، رطوبت و خشکی بکار
می روند. ساير نقطه ها داراي اثرات خاصی بر روي "يين" و "يانگ" هستند که آنها را
تحريک و يا کاهش می دهند. بر روي مريدين هاي عمده )به غير از مريدين قلب( يک يا
چند نقطه اتصالی با ساير مريدينها وجود دارد که از اين نقاط می توان در درمان
بيماريهايی که چند مريدين را گرفتار نموده است استفاده نمود.
بنابراين اينکه چه نقاطی از مريدين ها را براي درمان انتخاب نماييم بسيار پيچيده
می باشد. يک متخصص طب سوزنی بايد عملکرد هر يک از نقاطی که بر روي
مريدين ها قرار دارد را بداند. همچنين او بايد ارتباطی که بين مريدين ها وجود دارد را به
خوبی بداند. او بايد بداند که چگونه عواملی مثل سرما و گرما را از بدن حذف نمايد و
چگونه تعادل را دوباره به سيستم بدن بازگرداند. و در نهايت اينکه او بايد بداند که
چگونه با استفاده از حداقل تعداد سوزنها اين کار را براي بيمارش انجام دهد.
بيماران اغلب از اينکه تعداد زيادي سوزن به آنها زده می شود نگران و ناراحت
هستند. اما مهارت يک متخصص طب سوزنی در اين نهفته است که چگونه بيمارش را
با زدن حداقل تعداد سوزن ممکن، درمان نمايد. اغلب يک بيمار ممکن است با کمتر از
چهار يا پنج سوزن درمان شود و گاهی اوقات نيز تنها يک سوزن براي درمان کافی
 01 طب سوزنی
می باشد. اگر پنج نقطه بطور صحيح براي درمان يک بيماري انتخاب شوند اثر آنها
بخوبی ده سوزن می باشد. در بعضی موارد، ممکن است تعداد زيادي از نقاط براي
درمان يک بيماري مناسب باشند، اما نبايد از تمام اين نقاط در يک نوبت استفاده نمود. با
اينحال از آنجايی که ممکن است مدت درمان به چند هفته يا چند ماه نياز داشته باشد
می توان بطور نوبتی از تمام اين نقاط طب سوزنی استفاده نمود.
هنگامی که افرادي که با طب سوزنی آشنا نيستند چيزهايی در مورد فرو کردن اين
سوزنها در بدن می شنوند تصور می کنند اين سوزنها نيز همانند سوزنهاي آمپولهايی که
براي تزريق داروها استفاده می شوند دردناک هستند. به همين علت، اغلب آنها
نمی توانند درک کنند که چگونه سوزنهايی که در طب سوزنی استفاده می شوند بی درد
يا کم درد هستند. دو علت اصلی وجود دارد که سوزنهايی که در آمپول ها يا سرنگهاي
تزريق دارو استفاده می شوند نسبت به سوزنهاي طب سوزنی دردناک هستند. علت اول
آن است که از آنجايی که سوزنهاي سرنگها بخاطر آنکه دارو را بايد به داخل بدن وارد
کنند بايد داراي مجرايی در داخلشان باشند در نتيجه هنگام ورود به بدن، قسمت
کوچکی از بافت بدن را پاره نموده
و باعث بروز درد می شوند. علت
ديگر آن است که دارويی که از
طريق اين سرنگها به داخل بافت
بدن تزريق می شود، در داخل بافت
باعث فشار وارد آوردن به
سلول هاي بافت و انتهاهاي عصبی
شده و در نتيجه باعث بروز درد
شديدي می شود. اما برخلاف
سوزن هاي سرنگها، سوزنهايی که
طب سوزنی 10
در طب سوزنی استفاده می شود بسيار نازک و ظريف هستند. در داخل اين سوزنها
مجرايی وجود ندارد و چيزي هم از طريق آنها به بدن تزريق نمی شود. بنابراين احساسی
که در وارد شدن اين سوزنها به فرد دست می دهد با آن چيزي که در تزريق سرنگها در
فرد ايجاد می شود فرق می کند.
طول سوزن هاي طب سوزنی از يک سانتيمتر تا ده سانتيمتر متفاوت می باشد و هر
کدام از اين سوزنها داراي دسته اي در انتهاي آن می باشند. در نگاه اول ممکن است اين
سوزنها از نظر بيمار، ترسناک باشند. با اينحال تنها قسمتی از طول اين سوزن ها وارد بدن
می شود و به ندرت اتفاق می افتد که لازم باشد تمام طول سوزن وارد بدن شود. در
مناطقی از بدن که عضله کمی بر روي استخوان قرار دارد )مثل پيشانی و دست( فقط
نوک اين سوزنها وارد بدن می شود. فرو کردن عمقی اين سوزنها فقط در مناطقی از بدن
که داراي عضله زياد می باشد )مثل کفل ها و ران ها( انجام می شود.
طول مدت زمانی که سوزن در بدن بيمار باقی می ماند بستگی به پزشک و نحوه
درمانی دارد که براي بيمار انجام می گردد )معمولا حدود 02 دقيقه(. گاهی اوقات فقط
يک يا دو ثانيه لازم است که سوزن در بدن بيمار باقی بماند. ممکن است هدف اين باشد
که فقط سوراخی در پوست ايجاد شود و قطره اي خون بيرون بيايد تا از اين طريق بدن
بتواند خود را از "چی" ) QI ( مهاجم خلاص کند.
 01 طب سوزنی
چهار روش تشخيصی در طب سوزنی عبارتند از :
-1 مشاهده
-0 گوش کردن و بوييدن
-0 گرفتن نبض
-4 گرفتن شرح حال
مشاهده
يک پزشک خوب و دقيق با مشاهده شواهد و علايمی مثل سفتی پوست و بافت
زير آن، لاغر شدن عضلات و يا وجود اِدِم )خيز( می تواند به سرعت نتيجه گيري
کند که در اعضاي زانگ فوي بيمار ضعفی وجود دارد. از سوي ديگر، قدرت
عضلات و تاندونها نشانه خوبی است که بيانگر خوب بودن کار کبد می باشد. يک
بدن لاغر با شانه هاي باريک نشان دهنده ضعف ريه می باشد در حالی که وجود يک
اسکلت استخوانی مستحکم نشان دهنده قدرت خوب کليه ها می باشد.
قرمز بودن چشمها عموماً نشان دهنده وجود باد-گرما در کبد می باشد. ترشح
غليظ و زرد رنگ از بينی نشان دهنده باد-گرما در ريه است در حالی که ترشح رقيق
و شفاف از بينی نشان دهنده وجود باد- سرما در ريه می باشد.
روشهاي تشخيص در طب سوزني
طب سوزنی 15
در طب سنتی چين TCM) ( مشاهده زبان بيمار نقش بسيار مهمی در تشخيص
بيماري دارد. در هنگام معاينه زبان براي تشخيص بيماري بايد تفاوتی بين بدنه زبان
و پوشش آن قايل شويم. ظاهر بدنه زبان به ما اين اجازه را می دهد که از داخل بدن
بيمار و نيز در مورد يين ) YIN ( و قدرت بيمار اطلاعاتی را به دست بياوريم. پوشش
زبان اطلاعاتی درباره عدم تعادل متابوليسم )سوخت و ساز( مايعات بدن در اختيار
ما قرار می دهد.
زبانی که به رنگ قرمز روشن باشد يک زبان سالم و طبيعی بوده و نشانه اي از سلامت
و تعادل خوب فرد می باشد. اگر قرمزي زبان تشديد شده باشد نشانه ديناميک افزايش
يافته فرآيند انرژتيک داخلی بدن می باشد که بيانگر افزايش حرارت است. اگر قرمزي
زبان خيلی شديد باشد و به رنگ زرشکی يا رنگ خون شود بيانگر اختلال در مايعات
بدن، کاهش يين ) YIN ( به خاطر افزايش فعاليت و تشديد شدن حرارت به سمت آتش
می باشد. تغيير رنگ زبان به سمت کبودي يا بنفش نشان دهنده انسداد،احتقان، رکود و يا
سرما می باشد.
يک زبان نرم، متورم و وجود جاي دندان در اطراف آن بيانگر کاهش چی ) QI )
می باشد. به علاوه، يک زبان باد
کرده و متورم نشان دهنده تجمع
خلط در بدن می باشد. زبانی که
ظاهر خشن، سفت و به شکل
چرم داشته باشد از يک سو
بيانگر از دست دادن مايعات
بدن می باشد و از سوي ديگر
نشان دهنده احتقان در جريان
انرژي بدن است. وجود ترک و
شيار بر روي زبان بيانگر بروز
 06 طب سوزنی
صدماتی است که بر اثر افزايش فعاليت يانگ ) YANG ( و يا حرارت به يين ) YIN ( وارد
شده است.
يک زبان سالم و طبيعی داراي پوششی نازک و شفاف می باشد. هنگامی که پوشش
زبان افزايش يافته و ضخيم شود نشان دهنده ناکافی بودن متابوليسم مايعات بدن در معده
می باشد. افزايش رنگ پوشش زبان بيانگر عدم کفايت در انتقال و جابجايی مايعات بدن
می باشد که منجر به رطوبت بدن می شود. زبان کمرنگ و روشن نشان دهنده کم خونی
بوده و نيز بيانگر کاهش فرآيند ديناميک بدن و سرما می باشد. زبانی که داراي پوشش
سفيد و ضخيم باشد نشان دهنده وجود رطوبت و سرما در بدن است. هرچه اثر حرارت
در بدن بيشتر باشد تغيير رنگ زبان به سمت زردي بيشتر خواهد بود. همچنين افزايش
خشکی بدن همراه با اثرات حرارت زياد بدن می باشد.
پزشک از طريق زبان می تواند تشخيص بدهد که آيا مشکل بيمار مربوط به سرما يا
گرما است و اينکه آيا مشکل او از خارج بدن وارد شده يا داخلی است.
گوش کردن و بوييدن
پزشک با شنيدن صداي بيمار می تواند به نکاتی پی ببرد. اگر بيمار با صداي بلند و
قوي صحبت کند نشان دهنده افزايش انرژي اوست در حالی که صحبت کردن با صداي
آرام و آهسته بيانگر کم شدن انرژي است. عرق بدن همراه با بوي تند می تواند نشانه اي
از صدمه ديدن بدن بر اثر رطوبت، حرارت يا باد باشد. بوي بد و زننده دهان بيانگر وجود
حرارت در معده می باشد.
طب سوزنی 17
گرفتن نبض
پزشک متخصص طب سوزنی می تواند
با گرفتن نبض بيمار از مشکلات داخلی
بدن او اطلاعات زيادي پيدا کند. براي مثال
اگر نبض بيمار کُند و آهسته بزند )کمتر از
چهار نبض در هر بار نفس کشيدن در
بالغين( نشان دهنده وجود سرما در بدن
بيمار می باشد در حالی که اگر نبض تند
بزند )بيشتر از پنج نبض در هر بار نفس
کشيدن بالغين( بيانگر وجود حرارت زياد
در بدن بيمار می باشد.
گرفتن شرح حال بيمار
اگر بيمار اظهار کند که از سرما خوشش نمی آيد بيانگر وجود صدمات بيماري زاي
خارجی سرما يا باد-حرارت می باشد. با اين حال، وجود يک لرز عمومی در بدن و
احساس سرد بودن می تواند نشان دهنده کمبود انرژي يانگ باشد.
عرق ريزش فراوان نشان دهنده آن است که کاهش انرژي در قسمت خارجی بدن و
يا آنکه افزايش حرکت داخلی حرارت )در عفونتها( باعث اختلال در کنترل مايعات بدن
و در نتيجه بروز عرق ريزش شده است. با اين حال، تعريق اگر در هنگام خواب صورت
گيرد نشان دهنده آن است که يين (YIN) مورد حمله واقع شده است که باعث ضعف
داخلی بدن می شود.
مهمترين عاملی که در موارد وجود درد بايد به آن توجه نمود محل بروز درد می باشد
که نشان دهنده آن است که چه کانالی دچار گرفتاري شده است. همچنين نوع درد نيز
می تواند از اهميت زيادي برخوردار باشد. دردي که با فشار وارد آوردن بر آن بدتر
 08 طب سوزنی
می شود نشان دهنده انسداد چی ) QI ( می باشد اما دردي که با فشار آوردن بر آن، بهبود
می يابد بيانگر کمبود چی ) QI ( می باشد. دردهاي موضعی و پايدار )مثلاً در اطراف
مفاصل( بيانگر وجود عامل بيماري زاي خارجی رطوبت می باشد در حالی که دردهايی
که سريعاً ميزان آن تغيير نموده و از محلی به محل ديگر بدن حرکت می کنند نشان دهنده
صدماتی است که بر اثر باد ايجاد شده اند.
يبوست نشانه قابل اطمينانی است که بيان می کند که چی ) QI ( معده )انرژي فعال و
پايين رونده معده( بطور مناسب قادر به انجام وظيفه خود نمی باشد. با اين وجود،
يبوست اغلب همراه با علايم حرارت در بدن می باشد. از سوي ديگر، اسهال نشانه آن
است که چی ) QI ( طحال )انرژي فعال طحال( قادر به انجام وظيفه بالارونده خود نيست.
افزايش ادرار شفاف نشان دهنده آن است که صدمه اي بخاطر سرما به بدن وارد شده
است. کاهش مقدار ادرار و پر رنگ شدن آن بيانگر صدماتی است که بر اثر حرارت
ايجاد شده است.
تشنگی زياد نشان دهنده حرارت زياد می باشد در حالی که فقدان تشنگی بيانگر
وجود صدمات بر اثر سرما يا افزايش رطوبت می باشد.
بی خوابی نشانه اي است که تقريباً هميشه دلالت بر وجود اختلالی در قلب دارد. ميل
زياد به خوابيدن همراه با ضعف و رخوت نشانه کاهش زياد انرژي و يا افزايش رطوبت
بدن می باشد.
طب سوزنی 19
براي افرادي که به طب غربی عادت کرده اند، نحوه تشخيص طب سنتی چينی در
تعيين بيماريها و اصطلاحاتی مانند تهاجم باد، گرما، سرما يا ساير عوامل ديگر به بدن
ممکن است به نظر عجيب باشد. هنگامی که يک متخصص طب سوزنی در نقطه اي از
بدن سوزن را فرو می کند که اين نقطه مخصوص دفع باد از بدن می باشد منظور او اين
نيست که با اين کار باد بدن را مانند باد يک بادکنک خارج کند. بلکه هدف وي آن است
که اگر بيماري ايجاد شده بر اثر تهاجم باد به بدن باشد، با استفاده از اين نقطه از بدن که
مخصوص از بين بردن باد می باشد وضعيت بيمار بهبود يابد.
در طب غربی، يک تشخيص ساده و منفرد لزوماً به اين معنی نيست که فقط يک نوع
درمان براي بيمار در دسترس می باشد. براي مثال، براي درمان خانمی که دچار خونريزي
هاي شديد قاعدگی می باشد می توان هم از قرص هاي هورمون دار و هم از روش
جراحی تميز کردن رحم استفاده نمود. براي بيماري که دچار افسردگی است می توان از
قرص هاي ضد افسردگی، شوک درمانی و يا روان درمانی استفاده کرد. همچنين در
مواردي که پزشک از داروها براي درمان بيمارش استفاده می کند می تواند از تعداد
زيادي از داروهايی که براي درمان آن نوع بيماري ساخته شده اند و هر کدام به روش
خاصی بر روي بيماري اثر می کنند، يک يا چند دارو را انتخاب نمايد. اما در طب
سوزنی، درمان بسيار واضح تر و مشخص تر می باشد. اگر يک بيمار دچار بيماري اي
باشد که بر اثر تهاجم گرما به بدن او ايجاد شده باشد، درمان او عبارت خواهد بود از دفع
اثر طب سوزني بر بيماريها
 11 طب سوزنی
اين گرماي اضافی از بدن او، تا عدم تعادلی که بين يين ) YIN ( و يانگ ) YANG (بدن او
ايجاد شده است متعادل شود و جريان چی ) QI ( در بدن او به حال طبيعی اش بازگردد.
براي بيماري که صدمه اي باعث انسداد جريان طبيعی چی ) QI ( در بدن او شده است
)مثلاً در بيماري که دچار پيچ خوردگی مچ پايش شده است( و درد بر اثر انسداد و يا
رکود خون در بدن او ايجاد شده است، درمان عبارت خواهد بود از رفع اين انسداد و يا
به حرکت در آوردن مجدد جريان خون.
در اين فصل از کتاب، می خواهم به چند بيماري شايعی که طب غربی در درمان آنها
با مشکل روبرو است و اينکه چگونه يک متخصص طب سوزنی ممکن است آنها را
تشخيص و درمان نمايد اشاره نمايم.
آرتريت )التهاب مفاصل(
از آنجايی که اکثر افراد معمولاً اين تصور را در ذهن دارند که طب سوزنی فقط براي
تسکين دردها کاربرد دارد، احتمالاً بيماري آرتريت )التهاب مفاصل( از شايعترين
بيماريهايی است که بيماران براي درمان خود به يک متخصص طب سوزنی مراجعه
می کنند.
در طب غربی اکثر موارد آرتريت را بصورت آرتروز )استئوآرتريت( يا آرتريت
روماتوئيد تقسيم بندي می کنند. آرتروز )استئوآرتريت( بيماري اي است که بر اثر
فرسودگی مفصل ها ايجاد می شود و بنابراين بيشتر در افراد مسن ديده می شود. در افراد
جوان، اين بيماري معمولاً در مفصل هايی بروز می کند که قبلاً دچار صدمه شده باشند
)براي مثال صدماتی که در هنگام مسابقات ورزشی ايجاد می شود(. اين بيماري
مفصل هاي بزرگ را گرفتار می کند )مفصل هايی مثل مفصل لگن و مفصل زانو(.
هنگامی که سطوح طبيعی مفصلی فرسوده شده و از بين می روند، تجمعاتی از کلسيم در
آن ايجاد می شوند و بيمار متوجه می شود که مفصلش سفت شده و دردناک می گردد
طب سوزنی 01
)بخصوص در هنگام حرکت دادن مفصل(. از سوي ديگر، بيماري آرتريت روماتوئيد يک
بيماري التهابی است که می تواند افراد را در هر سنی گرفتار کند )حتی بچه ها نيز ممکن
است دچار اين بيماري شوند(. بطور کلی در بيماري آرتريت روماتوئيد، مفصل هاي
کوچکتر دچار مشکل می شوند و ملتهب و تغيير شکل می يابند. بعضی از اين بيماران
بطورکامل بهبود می يابند در حالی که عده اي ديگر ممکن است از کار افتاده و زمين گير
شوند. با اينحال اکثر افرادي که دچار آرتريت روماتوئيد می شوند بدون اينکه دچار
موارد شديد آن گردند درجاتی از ناتوانی را تجربه می کنند. بنا به دلايلی، اين بيماري در
بين خانمها شايعتر از مردان می باشد.
ويژگی هر دو نوع اين آرتريت ها آن است که مفصل ها دردناک و سفت می شوند و
ممکن است متورم شده و باد کنند. در طب سنتی چين، اين علايم و مشکلات را به
انسداد جريان چی ) QI ( در بدن نسبت می دهند که اين وضعيت يا بر اثر گرفتاري
مريدين ها به علت تهاجم عوامل خارجی ايجاد می شوند و يا بر اثر صدمه ديدن يک
مريدين ايجاد می گردد. صدمه به يک مريدين ممکن است در ابتدا بصورت کاملاً
موضعی در يک جا باشد اما اگر درمان نگردد اختلال در جريان چی ) QI ( ممکن است
گسترش يافته و ساير مريدين ها را نيز
گرفتار سازد. براي مثال، اگر يک
فوتباليست دچار صدمه اي در
زانويش شود، زانوي او متورم و کبود
می شود. اين وضعيت بعد از مدتی
بهبود يافته و زانو به وضعيت طبيعی
خود باز می گردد. از سوي ديگر، اگر
اين فوتباليست سعی کند که قبل از
بهبودي کامل، دوباره فوتبال بازي
کند، اين وضعيت می تواند با بهبودي
 11 طب سوزنی
او تداخل نموده و باعث مزمن شدن مشکلش شود. در طب غربی اين وضعيت اين چنين
شرح داده می شود که يک صدمه اوليه باعث بروز واکنشی در مفصل می گردد که با
فشارها و استرس هاي بيشتري که بر آن وارد می شود منجر به يک وضعيت التهابی
مفصل )آرتريت( می شود. اما طب سنتی چين عقيده دارد که صدمه اوليه باعث بروز
اختلال در جريان چی ) QI ( در مريدين کيسه صفرا می شود. از آنجايی که جريان
چی) QI ( به حالت طبيعی خود باز نمی گردد، اين اختلال گسترش يافته و به مريدين
مثانه، معده، کبد، کليه و طحال انتشار می يابد.
اين انسداد جريان چی ) QI ( است که باعث بروز درد و تورم در مفصل می شود. يک
متخصص طب سوزنی با زدن سوزن به نقاط خاصی می تواند اين انسداد را برطرف
نموده و مشکل بيمار را حل نمايد. با اينحال بيماري آرتريت اغلب در بيش از فقط يک
مفصل رخ می دهد و مثال اين فوتباليست، يک مثال مشخص بيمار مبتلا به آرتريت
نمی باشد.
اجازه دهيد يک مثال ديگر را بيان کنم. يک خانم ميانسال با شکايت از درد در
مفاصلش به يک متخصص طب سوزنی مراجعه نموده است. او اين مشکل را چندين سال
است که دارد و به تدريج نيز دردش بيشتر شده است. مشکل او به ويژه در آب و هواي
سرد و مرطوب بدتر می شود. او متوجه شده است که در ماههاي تابستان، حالش بهتر
بوده و تحرک بيشتري دارد. دردي که در مچ دستهايش دارد و نيز درد و گزگز انگشتانش
باعث شده است که نتواند بخوبی از انجام کارهاي خانه، خياطی کردن و يا نامه نوشتن
برآيد.
دو نکته مهمی که در شرح حال اين بيمار وجود دارد آن است که ) 1( وضعيت او
مزمن بوده و ) 0( مشکل او با سرما و رطوبت بدتر می شود. بنابراين به نظر می رسد که
رطوبت و سرما ممکن است از عوامل خارجی ايجاد کننده بيماري او باشند.
طب سوزنی 00
در معاينه اين بيمار مشخص شد که اطراف مفاصل گرفتار او مقداري تورم وجود
دارد. اين وضعيت نيز بيانگر آن است که انسدادي در جريان چی ) QI ( وجود دارد. زبان
او داراي پوشش نازک، مرطوب و سفيد می باشد که نشان دهنده تهاجم سرما و رطوبت
به بدن می باشد. و بالاخره اينکه نبض او عميق و آهسته می باشد. چنين نبضی بيانگر آن
است که بيماري او داخلی )و بنابراين مزمن( بوده و ماهيت آن سرد می باشد.
براي درمان اين بيمار، متخصص طب سوزنی از نقاطی استفاده می کند که تهاجم
سرما و رطوبت را از بين برده و انسدادي که در جريان چی ( QI ( وجود دارد را برطرف
نمايد. بعلت مزمن بودن بيماري، توليد چی ) QI ( حفاظتی بدن نياز به تحريک دارد تا به
بيمار کمک نمايد که با بيماري اش مقابله کند. همچنين متخصص طب سوزنی ممکن
است از نقاطی در دست و مچ دست استفاده نمايد تا از مشکلات بيمار کم کند.
اکنون به بيمار ديگري نگاه می کنيم که از نظر طب غربی دچار يک حمله حاد
آرتريت روماتوئيد شده است. موضوع جالب در اينجا آن است که هر دوي اين بيماران
)چه بيمار مبتلا به آرتريت روماتوئيد مزمن و چه بيمار مبتلا به نوع حاد آن( توسط طب
غربی با يک نوع از داروها درمان می شوند )داروهاي مسکن، ضد التهاب و احتمالاً
کورتون ها(. با اينحال از نظر يک متخصص طب سوزنی، درمان اين دو بيمار کاملاً با
يکديگر متفاوت خواهد بود زيرا مشکل آنها با هم تفاوت می کند.
اين بيمار دومی يک خانم سی ساله است که اخيراً دچار ورم و درد در مفاصلش شده
است. او دچار تب خفيفی است و مفاصل مبتلايش قرمز و گرم هستند. درد مفاصل او
مانند بيمار قبلی ثابت نمی باشد. بعضی از روزها زانوهايش خيلی دردناک هستند و
بعضی از روزها مچ دستهايش دردناک می شوند. گاهی اوقات نيز مچ پاهايش
مشکل ساز می گردند.
با توجه به شرح حال اين بيمار، متخصص طب سوزنی متوجه می شود که تهاجم
گرما )ايجاد قرمزي مفاصل و تب( و باد )انتقال درد از يک مفصل به مفصل ديگر( باعث
بروز مشکل در اين بيمار شده است. با مشاهده صورت گُر گرفته بيمار مشخص می شود
 11 طب سوزنی
که يک بيماري گرم )داغ( وجود دارد. زبان بيمار قرمز بوده و داراي پوشش زرد
می باشد. نبض او نيز سريع و پرقدرت است. تمام اين علايم نشان دهنده آن است که
تهاجم گرما به بدن صورت گرفته است. در مورد اين بيمار نيز بايد هدف از درمان آن
باشد که عوامل خارجی مهاجم که باعث بيماري شده اند )يعنی گرما و باد( از بدن بيمار
دفع شوند و انسداد جريان چی ) QI ( برطرف گردد. هنگامی که جريان چی ) QI ( دوباره
در بدن جريان طبيعی خود را به دست بياورد و گرما و باد نيز دفع شوند، مفاصل بيمار نيز
به حالت طبيعی خود باز خواهد گشت.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان آرتروز )استئوآرتريت( عبارتند از:
LI4 – LI5 – ST36 – SP10 – SI 4 – SJ 3 – SJ4 – SJ5 – SJ6 – REN6
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان آرتريت روماتوئيد عبارتند از:
LI11 – LI15 – ST45 – UB12 – SJ5
سردردهاي ميگرني
از آنجايی که طب غربی هميشه قادر به درمان موفقيت آميز سردردهاي ميگرنی
نمی باشد، بسياري از اين بيماران به متخصصين طب سوزنی مراجعه می کنند.
يک تئوري شايع پزشکی در مورد علت ايجاد سردردهاي ميگرنی آن است که اسپاسم
)گرفتگی عضلانی( غير طبيعی که به دنبال آن شريان هاي مغز بطور غير طبيعی گشاد
می شوند )بخصوص شريان هايی که به جلوي مغز خونرسانی می کنند( باعث بروز
سردردهاي ميگرنی می شود. اسپاسم اوليه باعث می گردد که به اندازه کافی خون به
چشمها نرسد و به همين دليل قبل از بروز سردردهاي ميگرنی، عده اي از بيماران دچار
مشکلاتی در چشمها )همانند نورهاي فلاش مانند( می شوند. سپس شريان ها شُل و
طب سوزنی 05
گشاد شده و مقدار زيادي خون به مناطقی که دچار کمبود خون شده اند وارد می گردد.
ورود اين مقدار زياد خون است که سبب بروز سردردهاي شديد ميگرنی می شود. به
محض اينکه سردردهاي ميگرنی شروع شدند، مصرف قرص هاي مسکن مثل آسپيرين و
استامينوفن معمولاً قادر به از بين بردن اين سردردها نمی باشند. هدف درمان طب غربی
آن است که سردردهاي ميگرنی را قبل از اينکه وارد مرحله شروع سردرد شود با
پيشگيري از گشاد شدن غير طبيعی شريان هاي مغزي جلوگيري نمايد. مشتقات داروهاي
ارگو ) ERGOT ( که اساس تعداد زيادي از درمانهاي ميگرنی را تشکيل می دهند
داروهاي منقبض کننده عروق می باشند. آنها با جلوگيري از گشاد شدن شريان ها موجب
متوقف شدن سردردها می شوند.
اکنون اجازه دهيد که فرد بيماري را بررسی نماييم که با شکايت سردردهاي مکرر
ميگرنی به يک مطب طب سوزنی مراجعه کرده است. بيمار خانم جوانی است که سردرد
خود را اين چنين توصيف می کند
:"درد از بالاي يک چشم شروع شده، به بالا
مي رود و تا پشت گردن امتداد مي يابد. اين
درد شديد و ضربان دار بوده و باعث گرم شدن
و گُرگرفتگي صورت مي شود." در هنگام
مراجعه به مطب و در بين راه سردرد او
شروع شد و وقتی به مطب طب سوزنی
رسيد سردرد او فوق العاده شديد بود.
متخصص طب سوزنی با مشاهده
صورت گُرگرفته و قرمز بيمار متوجه
شد که او دچار يک وضعيت گرمايی
است. هنگامی که چشمهاي او معاينه
شد، چشمها به نظر ملتهب می آمدند و
 16 طب سوزنی
بيمار نيز شکايت داشت که نور باعث ناراحتی در چشمهاي او می شود. اين علايم نشان
دهنده آن است که بر اثر افزايش يانگ ) YANG ( در بدن، حرارت و گرماي بدن زياد
شده است. زبان قرمز و پوشش زرد رنگ بر روي آن نيز از علايم ديگر نشان دهنده
گرماي زياد بدن می باشد. نبض سريع و پرقدرت اين بيمار نيز حاکی از حرارت زياد
بوده که بيانگر وجود يک سندروم خارجی همراه با افزايش يانگ ) YANG ( می باشد.
بنابراين براي درمان اين بيمار بايد هدف آن باشد که اين افزايش يانگ را کاهش داده
و دوباره تعادل بين يانگ و يين ) YIN ( را برقرار نماييم. با اين کار حرارت بدن را که بر
اثر افزايش يانگ ايجاد شده است را سرد می کنيم. مسيري که درد در آن ايجاد می شود
)يعنی از چشم تا بالاي سر و سپس پايين تا پشت گردن( با مسير مريدين کيسه صفرا
مطابقت دارد. بنابراين نقاطی از اين مريدين و همچنين نقاط موضعی ديگري که در محل
بروز درد قرار دارد براي فرو کردن سوزن مورد استفاده قرار می گيرند. درمان را می توان
هم در در حين بروز سردردهاي ميگرنی براي متوقف کردن آن و هم در مواقع بين
سردردها که بيمار احساس دردي ندارد انجام داد. در هر دو مورد، برقرار نمودن تعادل
بين يانگ و يين ) YIN ( به پيشگيري از حملات بعدي سردرد کمک می کند. همچنين به
بيمار توصيه می شود که از کشيدن سيگار، نوشيدن الکل و خوردن گوشت قرمز
خودداري کند زيرا اين موارد باعث تحريک افزايش يانگ در بدن می شوند.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان سردردهاي ميگرنی عبارتند از:
ST8 – SJ5 – GB14 – GB17 – GB20 – GB41
طب سوزنی 07
آسم و برونشيت
آسم و برونشيت دو وضعيتی هستند که می توانند حاد يا مزمن باشند و می توانند
افراد را در هر سنی مبتلا کنند. داروهاي طب غربی در موارد مزمن اين بيماريها کمتر
باعث معالجه قطعی آنها می شوند اما اغلب با اين داروها می توان اين بيماريها را بطور
مؤثري کنترل نمود. با اينحال بسياري از افراد دوست ندارند که تا آخر عمرشان براي
کنترل اين بيماريها دارو مصرف کنند و بنابراين به دنبال روشهاي ديگري می گردند که
خود را درمان نمايند.
آسم اغلب از نظر پزشکان طب غربی به عنوان يک پديده آلرژيک )حساسيتی( مطرح
می شود که در آن برونش ها )مجاري هوايی( در ريه منقبض شده و بنابراين جلوي ورود
جريان هوا به ريه ها را می گيرد. اين بيماريها امروزه بسيار شايعتر از گذشته شده است
)بخصوص در افراد جوان( که احتمالاًبر اثر افزايش آلودگی هوا می باشد. در بسياري از
افراد اين بيماريها بر اثر آلرژي )حساسيت( به گرده گياهان ايجاد می شود و يک حمله
آلرژي ممکن است منجر به يک حمله آسم شود. در بعضی از کودکان که مبتلا به اگزما
)يک مشکل آلرژيک پوستی(
هستند هنگامی که سنشان بالاتر
می رود ممکن است دچار آسم
شوند هر چند اگزماي آنها بهبود
يافته باشد.
در بسياري از آسم هاي
آلرژيک، ماده حساسيت زا، گرد
و خاکی است که در خانه ها
وجود دارد. ساير مواد
حساسيت زاي شايع عبارتند از :
پرِ پرندگان و موي حيواناتی مانند
 18 طب سوزنی
سگ، گربه و اسب. همچنين يک جزء روانی نيز در بروز بيماري آسم دخيل می باشد
زيرا از آنجايی که آسم يک بيماري بسيار ترسناکی است، ترسی که در هنگام بروز يک
حمله آسم شروع می شود ممکن است خودش باعث بدتر شدن حمله آسم شود.
آسم ممکن است همراه با برونشيت )التهاب مجاري تنفسی( در يک فرد باشد اما
هردوي اين بيماريها می توانند بطور مستقل در افراد ايجاد شوند. برونشيت يک بيماري
التهابی برونش ها )مجاري هوايی ريه ها( می باشد که بر اثر هر چيزي که باعث التهاب
ريه ها شود مثل عفونت و يا دود سيگار ايجاد می گردد. يک حمله حاد برونشيت که
همراه با سرفه شديد و خلط فراوان زرد يا سبز رنگ می باشد و بر اثر يک عفونت
باکتريايی ايجاد شده باشد را می توان به خوبی و بطور کامل با مصرف آنتی بيوتيک ها
درمان نمود. با اينحال مجموعه اي از حملات می توانند باعث بروز صدمه اي دايمی به
ريه ها شوند بخصوص اگر اين حملات به خوبی درمان نشوند، بيمار سيگاري باشد و يا
اينکه بيماري ديگري مثل آسم در او وجود داشته باشد. در چنين مواردي برونشيت مزمن
بروز می کند و بيمار دچار تنگی نفس به همراه خلط می شود.
اکنون اجازه دهيد که مثالی در اين مورد بيان نمايم. بيمار مرد جوانی است که
تشخيص آسم در او داده شده است. او گاهی اوقات احساس گرفتگی و تنگی در
سينه اش می کند که نفس کشيدن را براي او مشکل می سازد. درحين اين حملات، نفس
هاي او صدا دار شده و خلط سفيدي همراه سرفه از ريه هاي او بيرون می آيد. در مواقعی
که او ناراحت و عصبانی می شود اين حملات آسم او ممکن است شروع شوند. در
معاينه او مشخص شد که پوششی سفيد رنگ و چسبناک بر روي زبان او قرار دارد و
نبض او آهسته می باشد. از اين علايم و نشانه ها يک متخصص طب سوزنی متوجه
می شود که او دچار احتقان در ريه ها می باشد که بر اثر تهاجم سرما و خلط در او ايجاد
شده است )زيرا نبض او آهسته بوده و داراي خلط و زبان سفيد می باشد(. براي درمان
طب سوزنی 09
چنين بيماري، متخصص طب سوزنی نقاطی را انتخاب خواهد کرد که باد و خلط را از
بدن دفع نمايد.
بيمار دوم مرد 45 ساله اي است که همان مشکلات بيمار اول، مثل احساس تنگی و
گرفتگی در سينه و تنفس صدا دار را دارد. بعلاوه کمی نيز تب و سرفه خلط دار دارد.
وجود اسپاسم و گرفتگی در سينه باعث می شود که نتواند به خوبی سرفه و خلط خود را
بيرون بياورد و بنابراين خلطی که از او بيرون می آيد خلط چسبناک به رنگ زرد يا سبز
می باشد. نبض او برخلاف بيمار قبلی تند می باشد. زبان او قرمز بوده و پوششی
چسبناک و زرد رنگ دارد. تشخيص متخصص طب سوزنی در اينجا آن است که ريه
توسط گرما مورد تهاجم قرار گرفته است و باعث رکود چی ) QI ( و تشکيل خلط در آن
شده است. براي درمان چنين بيماري، متخصص طب سوزنی از نقاطی استفاده می کند
که حرارت و گرما را از ريه ها پاک نموده، خلط را از بين ببرد و جريان چی ) QI ( در ريه
ها را تحريک نمايد.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان آسم عبارتند از:
LU5 – LU7 – LU9 – ST40 – UB12 – UB13 – REN17 – REN22
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان برونشيت حاد عبارتند از:
LU7 – LI4 – LI11 – ST40 – UB12 – UB13
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان برونشيت مزمن عبارتند از:
LU9 – UB20 – UB23 – K3
 01 طب سوزنی
وِزوِز گوش )صداي زنگ در گوش(
وِزوِز گوش يا صداي زنگ در گوش مشکل مزمن شايعی است که متأسفانه گاهی
اوقات طب غربی در درمان آن با مشکل مواجه می شود. وزوز گوش از نظر طب غربی بر
اثر صدمه به عصبی که گوش داخلی را عصب رسانی می کند پديد می آيد، بنابراين
معمولاً همراه با کم شدن شنوايی می باشد. شنوايی بيمار به دو علت کم می شود : اول
اينکه به عصب شنوايی او آسيب رسيده است و دوم آنکه صداي وزوز مانع از آن
می شود که ساير صداها را بخوبی بشنود. بنابراين اگر اين وزوز کاهش پيدا کند، بيمار
بهتر صداها را خواهد شنيد )حتی اگر شنوايی اش هم کم شده باشد(.
نوعی بيماري به نام بيماري مه نی ير ) MENIERE ( وجود دارد که بيماران مبتلا به
آن دچار وزوز گوش، سرگيجه و کاهش تدريجی شنوايی می باشند. اکنون اجازه دهيد
که شرح حال يک بيمار 72 ساله مبتلا به بيماري مه نی ير را که به يک متخصص طب
سوزنی مراجعه نموده است را بيان نمايم. اين بيمار اظهار می دارد که هنگامی که دچار
استرس می شود يا از نظر روحی ناراحت می گردد وزوز گوش او بدتر می شود. نبض او
ضعيف بوده و زبانش سفيد می باشد.
طب سوزنی 01
همانطور که قبلاً نيز گفتم، در افراد مسن کاهش عملکرد چی ) QI ( شايع می باشد. از
آنجايی که از نظر طب سوزنی، گوش ها به کليه ها ارتباط دارند، کمبود مزمن چی ) QI )
در افراد مسن ممکن است عملکرد گوش را کاهش داده و در نتيجه باعث ايجاد
کم شنوايی شود. ضعيف بودن نبض و سفيد بودن زبان اين بيمار همراه با اين واقعيت که
وضعيت او در هنگام استرس بدتر می شود، همگی بيانگر آن هستند که يک سندروم
کمبود در اين فرد وجود دارد. سرگيجه به علت يک وضعيت کمبود در مغز می باشد که
آن نيز بخاطر عملکرد بد کليه ها است.
در درمان چنين بيماري، هدف ما بايد تقويت کليه ها و بازگرداندن عملکرد طبيعی
چی ) QI ( باشد.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان وزوز گوش عبارتند از:
SP6 – UB23 – K3 – GB2 – LIV3 – DU4
افسردگي
افسردگی از آن مشکلاتی نيست که افراد براي درمان آن فوراً به فکر رفتن به نزد يک
متخصص طب سوزنی بيفتند. اکثر افراد گمان می کنند که طب سوزنی فقط به درد
مشکلات جسمی می خورد اما واقعيت آن است که طب سوزنی قادر است که تأثير
خوبی بر مشکلات روانی داشته باشد.
شرح حال بيمار ما در اينجا، خانم ميانسالی است که در طی چند ماه گذشته بطور
تدريجی دچار افسردگی شده است. همچنين او خيلی احساس اضطراب و نگرانی
می کند و اغلب هم نمی داند که علت اين اضطراب و نگرانی اش چه چيزي می باشد.
اين خانم در خوابيدن هم مشکل دارد و صبح خيلی زود )ساعت پنج صبح( از خواب
بيدار می شود و دوباره نيز قادر به خوابيدن نمی باشد. او همچنين بعضی از اوقات دچار
سرگيجه می شود و احساس می کند که هيچ انرژي اي براي کار کردن ندارد. صورت او
 01 طب سوزنی
رنگ پريده است. نبض او کُند بوده و بر روي
اطراف زبانش جاي دندانها مشخص می باشد.
اين يافته ها به همراه ساير علايم بيمار نشان
دهنده يک سندروم کمبود می باشد. از آنجايی
که از نظر طب سوزنی، قلب جايگاه روح و
روان می باشد، به نظر می رسد که کمبود چی
( QI ( بر روي مريدين قلب اثر بدي گذاشته
است. بنابراين هدف از درمان بايد تحريک
توليد و گردش چی ) QI ( در بدن باشد و قلب
نيز تقويت شود.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی